Cá cóc chuẩn bị cho món canh chua.

Cá cóc chẳng có chút quan hệ bà con nào với một loài động vật da xù xì, nhìn vào thấy ghê ghê và mật gây ngộ độc chết người, tuy rằng được coi là cậu ông trời. Nhiều người không quen, chưa "vị phạm", nghe nói cá cóc, ngỡ đâu nó cũng anh em chú bác gì với cậu ông trời, nên không dám ăn. Là coi như bỏ qua một món giang hào đang ngày càng nhiêu khê để tìm.

Người ăn quen không khỏi lâu lâu thương nhớ món cá ngon, nhưng chẳng biết tìm đâu ra. Quen hơi rồi, mới hay phận cóc đang trèo cao, đang hiếm hoi.

Cá cóc sông Tiền, sông Hậu chẳng còn mấy. Lại là loài có lẽ có vòng đời dài nên lâu lớn, chẳng sanh lợi, chẳng ai chịu nuôi. Tội nghiệp mấy nhà khoa học bỏ công thuần dưỡng hàng chục năm nay.

Bây giờ, thèm loại cá sông Mekong này, chỉ còn trông vào nguồn cá từ bên Campuchia đổ về.

Và bây giờ, thèm canh chua cá cóc không phải mắc công "lăn" xuống tận quán Tân Tân tuốt dưới Vĩnh Long, như ông bà ta dạy "muốn ăn phải lăn vào bếp".

Nhất là đang mùa nước nổi, tuy năm nay ngắn hạn, vẫn có điên điển.

Ông Hải, chủ quán Làng Nướng Nam Bộ trên đường Nguyễn Thị Diệu, cho biết ông vẫn lấy cá cóc từ miệt An Giang, nguồn từ Biển Hồ Campuchia, lên.

Đến chỗ ông mùa này, có thể thưởng thức cá cóc nấu chua bông điên điển, rau nhút, dọc mùng, so đũa. Cá cóc nấu chua ngon nhất là ngồi nhâm nhi những cái vẫy của nó. Beo béo - mỡ cá thì độ béo chẳng bao giờ cao và cũng chẳng lo cholesterol xấu, sựt sựt. Thịt cá ngọt, mềm hơi béo một chút. Vả, dầm phải đúng mắm tự nhiên, nhược bằng mắm giả, mắm độ bằng đường hoá học, coi như hỏng món ăn.

Cá cóc nướng. Ảnh Lê Tới

Cũng có thể cầu kỳ hơn, yêu cầu quán "khò" sơ các lát cá co da, để khi nấu, miếng da cá béo và thơm hơn.

Nhưng cũng tuỳ cái duyên để có thể tao ngộ con cá cóc vẫy dày hay mỏng. Không cứ cá lớn thì vẫy dày. Vẫy dày ăn ngon hết chỗ chê - đó là thứ hương sắc rất riêng tạo nên tiếng tăm cho con cá miền sông nước Mekong và Biển Hồ.

Đem nướng lên lại tạo ra một thứ vị khác. Da cá nướng khác với vẫy cá canh chua. Nướng khiến cho mỡ cá qua lửa thơm hơn. Ăn cả miệng và mũi, và mắt khi miếng da được xát gia vị vàng ươm. Chỉ có điều đáng tiếc - không thể mười phân vẹn mười - thịt cá thuộc họ chép này nhiều xương dăm.

Người miền Tây còn nấu nhiều phiên bản khác như kho, quay. Muốn ăn, nên dặn quán trước.