Phố vẽ tranh liễn thờ

Giới thiệu Phố vẽ tranh liễn thờ

Thẳng theo đường 23-10, đến khu vực cách cây Dầu Đôi (Diên Khánh) khoảng vài trăm mét, người ta dễ dàng nhận ra “phố vẽ tranh liễn thờ (LT)” với những quán có biển vẽ tranh LT phía trước. Người “khai sinh” ra con phố đặc biệt này chính là chị Nguyễn Thị Lan (Phú Ân Nam 1, Diên An, Diên Khánh), một người đam mê vẽ tranh LT.

Một người mê tranh, yêu anh thợ vẽ

Chị Lan nhớ lại ngày đầu tiên làm quen với nghệ thuật vẽ LT: “Khi đó tôi đang học tại Trường Bổ túc Lao động ở Đồng Đế (Nha Trang). Tôi thường ra xem một thanh niên vẽ tranh và bày bán tranh. Rồi tôi mê luôn người vẽ tranh! Và tôi đã cùng anh thợ vẽ, bây giờ là chồng tôi, anh Lê Ngọc Minh (người Đồng Tháp) đi học vẽ tranh LT…”. Chị Lan mê vẽ tranh LT đến nỗi khi có giấy báo đi học y sĩ, chị không đi mà đi học vẽ. Không chỉ học ở Đồng Tháp - quê chồng, chị còn cùng anh Minh học nghệ thuật vẽ tranh này tại Nha Trang từ một cụ ông ở Vĩnh Ngọc (hiện thi thoảng vẫn vẽ tranh LT). Hơn 10 năm theo nghề, chị Lan đã có nhiều kinh nghiệm vẽ tranh LT. Theo chị, nghề vẽ tranh LT không khó, chỉ cần đam mê. Cái khó nhất là cần sự sáng tạo, không bằng lòng với những gì đã có. “Một con rồng không phải con nào cũng giống con nào. Mắt rồng, đầu rồng cũng phải biến chuyển phong phú. Người thợ phải biết sáng tạo, không rập khuôn…”- chị Lan nói. Người thợ vẽ tranh LT cần biết pha màu chuẩn (chỉ dùng sơn Bạch Tuyết); phác thảo chính xác, lấy tâm, khoảng cách, không được nghiêng ngả…

Các công đoạn vẽ tranh LT gồm: cắt kính, phác thảo ý tưởng theo yêu cầu khách hàng; tô màu và hoàn chỉnh tác phẩm bằng viền, nẹp xung quanh… “Làm nghề này phải biết chữ Nho, bởi các chữ viết trên tranh đều là chữ Nho”, chị Lan nói. Chị cho biết, chị đã phải bỏ một thời gian khá dài để học chữ Hán và chữ Nho. Một số câu đối ghi trên tranh đòi hỏi phải dùng chữ Hán, nếu viết sai, người biết sẽ cười. Đại loại như: “Phước sanh phú quý gia đường thịnh/Lộc tấn vinh hoa tử tôn hưng”, “Tổ công phụ đức thiên niên thịnh/Tử hiếu tôn hiền vạn đại vinh” hay “Đức lưu tôn tử kế tự bách niên truyền/Phước hoán tôn thân sự nghiệp thiên thu thịnh”; những chữ phía trên bức hoành phi thường là: Phước Lộc Thọ; Đức Lưu Phương…; ở giữa hoành phi: Phước Lộc; Tổ Đường; Phụng Tiên Linh… Đối với đình chùa, nhà thờ họ, việc viết các tấm biển còn phức tạp hơn: Tả ban, Hữu ban, Tả Chiêu liệt vị, Hữu Mục liệt vị…; 4 góc có chữ Long Lân Quy Phụng… Tất cả những chữ này đều được viết trên nền bức vẽ phong cảnh (tranh sơn thủy) hay chùa tháp…, hoặc vẽ 12 ngựa (gọi là Mã đáo thành công), 8 ngựa (Bát mã truy phong)…

° Và phố nghề…

Nói là “phố” cho oai chứ hiện nay mới chỉ có 4 tiệm nằm cùng phía đường từ Thành đi Nha Trang. Chính chị Lan và anh Minh là người đã đào tạo ra nhóm “họa sĩ” chuyên vẽ tranh LT hiện nay và họ đều là người thân trong nhà. Người mới vào nghề được học làm khung, đồ nét cho quen… Theo chị Lan, hiện nay tranh LT “không đụng hàng” nên rất có “đất” để phát triển, bởi nhu cầu thờ tự, xây dựng nhà thờ họ, chùa chiền, đình, miếu đang phát triển. Sản phẩm của phố tranh LT Diên An đang bày bán ở nhiều nơi: đường Phan Bội Châu (Nha Trang), huyện Ninh Hòa, TP. Phan Rang (tỉnh Ninh Thuận)… Trước đây, cũng có “đối thủ” cạnh tranh với sản phẩm của “phố” tranh LT Diên An, đó là hàng bán dạo của Bình Định. Nhưng hàng Bình Định nước sơn không bóng, kính mỏng, khung làm bằng cây dừa nên giá rẻ: 600.000 đồng/bộ. Còn hàng của Diên An tuy cao giá hơn: 800.000 đồng/bộ, nhưng dùng sơn chính hiệu Bạch Tuyết, kính dày, khung bằng các-tông…, chất lượng hơn hẳn, do đó đã chiếm lĩnh được thị trường.

Hiện tranh LT có nhiều giá. Hàng cao cấp xà cừ khung Đài Loan (khung gỗ đúc lót thạch cao) có giá từ 1,1 - 1,9 triệu đồng/bộ; khung nhôm xà cừ giá 0,8 - 1,3 triệu đồng/bộ; hàng bỏ chợ giá vừa phải: 300 - 700 ngàn đồng/bộ. Hiện tại, “phố” tranh LT dùng khung bằng hàng Đài Loan, riêng khung thành phẩm giá 30.000 đồng/m. Các bộ TLT cho các nhà thờ họ, đình, miếu phức tạp hơn nên giá cũng cao hơn. Tuy vậy, “phố” vẫn được các nơi đặt hàng có giá trị cao, như lô hàng hơn 15 triệu đồng làm cho đình Phước Trạch (Diên Toàn).