Chùa Hang

Chùa Hang là ngôi chùa nằm sâu trong hang núi đá, trên đảo Lý Sơn.

Biển đảo Lý Sơn cách đất liền độ chừng ba chục cây số, nằm về phía Đông Bắc Quảng Ngãi. Có chiều dài khoảng bảy cây số, và chiều rộng (nơi rộng nhất) khoảng bốn cây số. Dân số có hơn hai chục nghìn, sống bằng nghề đánh bắt  hải sản và trồng hành tỏi.

Đảo Lý Sơn chụp từ ngoài biển

Người dân Lý Sơn, nhìn chung, là hiền, chất phát, hiếu khách và phần lớn, có niềm tin vào tôn giáo và tín ngưỡng dân gian. Phật giáo là tôn giáo mà nhiều người và nhiều gia đình nhận làm tôn giáo truyền thống nhất.

Đường vào sân Chùa

Đảo có bốn ngôi chùa và một tịnh xá, gồm, các chùa:  Chùa Hang, chùa Đục, chùa Vĩnh Ân, chùa Từ Quang, và tịnh xá Ngọc Đức. Trong năm ngôi tự viện ấy, chùa Hang có phong cảnh đẹp nhất, gắn liền với nhiều truyền thuyết thần bí. Chùa cũng được công nhận là di sản văn hóa cấp quốc gia. Chánh điện chùa này nằm sâu trong hang núi đá, nên người dân quê tôi gọi chùa ấy là chùa Hang.

Kiến trúc chùa tạo nên từ các hang động nằm trong lòng núi Thới Lới

 "thiên khổng thạch tự", dịch là chùa đá trời tạo

Mặc dù bốn chữ “Thiên Khổng Thạch Tự” được khắc trên vách núi đá trước chánh điện; nhưng người dân nơi đây vẫn thường gọi ngôi chùa này là chùa Hang. Tên gọi nghe có vẻ dân dã, mộc mạc, nhưng nó thường gắn liền với những kỷ niệm đẹp thời thơ ấu của bao lớp người sinh ra và lớn lên trên biển đảo Lý Sơn.

Tượng Bồ-tát Quan Âm lộ thiên (chùa Hang) nhìn ra biển Đông

 

Theo một bài viết về nguồn gốc đảo Lý Sơn, thì đảo này được hình thành từ một triệu năm trước do núi lửa phun trào nham thạch. Nham thạch ấy nhô dần lên khỏi mặt nước biển và tạo nên hòn đảo này với năm ngọn núi để che chắn gió Bấc đến từ phương Bắc; trong năm ngọn núi ấy, có nhiều hang động lớn nhỏ khác nhau. Chùa Hang được tạo lập từ một hang núi đá lớn nhất trên đảo. Không ai biết chính xác hang núi đá này được tạo ra từ lúc nào và nguyên nhân do đâu. Nhiều người ước đoán, nó được tạo ra do những lần xâm thực của sóng biển và có từ thời tiền sử.  

chùa Hang nằm ngay chân núi sát bờ biển

phải men theo lối giữa hai sườn núi để đến Chùa Hang

Theo lời người dân kể lại và đọc thấy trên các trang mạng, chùa Hang được tạo lập vào khoảng đầu thế kỷ thứ mười bảy, trong thời kỳ của vua Lê Kính Tông. Chùa được kiến lập và trông nôm bởi dòng họ Trần Công, đầu tiên là các ông Trần Công Thành, Trần Công Bạch. Tương truyền rằng, ngày ấy, các ông này có “phép thuật” rất cao. Trong thời gian cư ngụ tại chùa Hang, các ông thường “rấm đậu thành binh” để chống kẻ thù xâm lược hoặc tiêu trừ yêu quái; các ông có thể ngồi hoặc đứng trên chiếc nón lá nhỏ lướt sóng đi vào đất liền. Và truyền rằng, ngày xưa, trong chánh điện của ngôi chùa có đường lên trời và đường xuống âm phủ. Hiện nay, bên phải chánh điện chùa (từ ngoài vào) vẫn còn một con đường thông sâu vào trong núi, dài khoảng hơn 20 m; đường nhỏ và tối. 

Chánh điện chùa Hang nằm sâu trong hang núi đá, chiều dài khoảng hơn 35 m và chiều rộng khoảng chừng 30 m, có hình dáng như hàm con ếch, ngoài cao (khoảng 10 m) trong thấp dần (chạm đất); tại nơi Phật tử và khách tham quan thường lễ Phật cao khoảng chừng 3 m. Hình như, theo thời gian, do độ giản nở của đá, chiều cao của hang đá này thấp dần.

Bên trong chánh điện chùa Hang

Chùa hướng ra phía Bắc, hướng gió Bấc thổi vào. Vào những ngày biển động, gió thổi rất mạnh vào sân chùa và những vách núi, thường tạo ra nhiều âm thanh khác lạ: du dương cũng có, huyền bí cũng có, mà “ma quái” cũng có. 

Gần biển, nhưng chùa Hang lại có mạch nước ngọt chảy ra từ núi đá rêu phong khiến du khách ngẩn ngơ

Ngày trước, vì chùa tọa lạc cách xa dân cư trong một hang đá dưới chân núi và đường đến chùa hiểm trở, nên Phật tử chỉ thỉnh thoảng hoặc vào những dịp lễ lớn mới về chùa thắp hương, dâng hoa cúng Phật. Bây giờ, đường đi đến chùa thuận tiện hơn, nên Phật tử quanh vùng đã thành lập một Ban hộ tự, và phân công người ở lại chùa trông nôm nhang đèn thường ngày.